شایع ترین عوارض مکمل های بدنسازی چیست ؟

امروزه استفاده از مکمل های بدنسازی در میان ورزشکاران رواج بسیاری پیدا کرده است. بر طبق مطالعات 60 % از ورزشکاران از مکمل های ورزشی استفاده می کنند.

مکمل های بدنسازی در کنار فواید گسترده ایی که برای ورزشکاران دارند می توانند عوارض جانبی نیز داشته باشند که در مطلب زیر به معرفی عوارض مکمل های بدنسازی می پردازیم.

80- 40 % ورزشکاران حرفه ای و 70 – 25 % ورزشکاران مبتدی از مکمل های بدنسازی برای بهبود عملکرد ورزشی، افزایش سرعت ریکاوری، افزایش سطح انرژی، افزایش توان و قدرت بدن، افزایش حجم عضلات و کاهش توده چربی استفاده می کنند.

جالب است بدانید بسیاری از خانم های ورزشکار  از مکمل غذایی آهن و بسیاری از آقایان ورزشکار از مکمل های پروتئینی، کراتین و مکمل ویتامین E استفاده می کنند.

توجه به ایمنی و سلامت مکمل های بدنسازی برای بسیاری از ورزشکاران به ویژه ورزشکارانی که در رقابت های ورزشی شرکت  می کنند بسیار حائز اهمیت می باشد.

به صورت کلی مکمل های ورزشی که حاوی ترکیبات مورد تایید FDA هستند عوارض جانبی بسیار کمی دارند مانند مشکلات گوارشی یا حساسیت های پوستی. ولی برخی از مکمل های بدنسازی که حاوی ترکیبات غیر مجاز هستند می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند و مشکلاتی را برای سلامتی ورزشکار به وجود آورند.  

عوارض مصرف مکمل های بدنسازی

برخی باورهای غلط در مورد مضرات مکمل های ورزشی وجود دارد به عنوان مثال گفته می شود که مصرف مکمل های بدنسازی به ویژه مکمل های پروتئینی و مکمل کراتین باعث آسیب کلیوی و کبدی می شود و یا مکمل های بدنسازی باعث کاهش قدرت باروری در آقایان خواهد شد. هیچ کدام از این مشکلات در مطالعات به صورت علمی ثابت نشده است و هیچ ارتباطی بین موارد بالا با مکمل های بدنسازی دیده نشده است.

شایع ترین عوارض مصرف مکمل ها و راهکار مقابله با آن ها

مشکلات گوارشی

یکی از عوارض جانبی شایع مکمل های ورزشی مشکلات گوارشی نظیر دل درد، نفخ، دلپیچه و اسهال است. که علت بسیاری از این مشکلات گوارشی مربوط به عدم تحمل لاکتوز موجود در گینرها یا مکمل های پروتئین وی است. برای کاهش عوارض گوارشی ناشی از مصرف مکمل های بدنسازی سعی نمایید از مکمل هایی که لاکتوز ندارند و یا حاوی پروتئین وی ایزوله هستند استفاده نمایید . همچنین مکمل های پروتئینی یا گینرها را بلافاصله قبل از تمرین و یا بلافاصله پس از تمرین  مصرف نکنید.

برخی از افراد ممکن است با مصرف مکمل کراتین دچار مشکلات گوارشی شوند برای حل این مشکل ورزشکاران حساس بهتر است دوره بارگیری را در مصرف این مکمل اجرا نکنند و روزانه تنها 5 گرم استفاده نمایند.

حساسیت های پوستی

برخی از افراد با مصرف مکمل های بدنسازی به ویژه پروتئین وی یا گینرها دچار جوش یا آکنه ناشی از مصرف مکمل بدنسازی، کهیر، تورم صورت، حنجره و زبان می شوند. متاسفانه یک باور غلط در میان ورزشکاران وجود دارد که اگر پس از مصرف مکمل های بدنسازی دچار مشکلات پوستی شوند پس مکمل کیفیت ندارد و آلوده به هورمون است در صورتیکه در پروتئین وی فاکتورهای رشد نظیر TGF، IGF وجود دارد که با تحریک ترشح انسولین و افزایش IGF-1 آزاد در داخل بدن باعث افزایش چربی پوست شده و در افراد حساس باعث بروز جوش و آکنه می شود .

برخی از افراد نیز به صورت فردی به پروتئین شیر گاو حساس هستند و با مصرف مکمل های حاوی پروتئین لبنی دچار حساسیت های پوستی می شوند که این افراد بهتر است از سایر منابع پروتئینی استفاده نمایند.

ریزش مو

نگرانی در مورد ریزش مو ناشی از مصرف مکمل های بدنسازی در میان آقایان ورزشکار بسیار شایع است. برخی از مکمل های بدنسازی نظیر پروتئین وی نه تنها باعث ریزش مو نمی شوند بلکه به تقویت فولیکول های مو نیز کمک کرده و رشد موها را نیز تقویت می کنند.

اما مصرف مکمل کراتین در برخی از ورزشکاران یاعث تشدید ریزش مو می شود. کراتین با افزایش عملکرد و توان ورزشی ورزشکار به صورت غیر مستقیم  باعث افزایش ترشح DHT ( دهیدروتستوسترون ) شده و در افرادی که به صورت ژنتیکی ریزش موی آندروژنی دارند باعث تشدید ریزش مویشان خواهد شد. توصیه می شود این افراد دوره بارگیری در مصرف کراتین را اجرا نکنند و دوزه های پیایین مکمل کراتین را مصرف نمایند.

برخی از مکمل های بدنسازی غیر مجاز نظیر پروهورمون ها با اختلال در ترشح هورمون ها باعث افزایش تشدید ریزش مو در آقایان می شوند.

در جدول زیر به برخی عوارض جانبی شایع مکمل های بدنسازی اشاره شده است :

عوارض جانبی که در جدول به آن اشاره شد ممکن است در همه افراد رخ ندهد و تنها در برخی افراد که نسبت به ترکیبات مکمل حساسیت دارند بروز پیدا کند.

متاسفانه برخی از مکمل های ورزشی آلوده به ترکیبات غیر مجاز نظیر استروئیدهای آنابولیک هستند بدون آنکه کوچکترین اشاره ای به وجود این ترکیبات روی لیبل محصول شده باشد. ورزشکاران با مصرف این مکمل ها به نتیجه دلخواه می رسند غافل از اینکه صدمات جبران ناپذیری به بدن خود وارد می کنند.

طبق بررسی محققین استرالیایی در سال 2018 ، 13 مورد از 67 مکمل ورزشی مورد استفاده در ورزشکاران آلوده به استروئیدها و داروهای محرک بودند علاوه بر این نتایج برخی مطالعات نشان داده اند که در طی یک دهه گذشته در آمریکا و کشورهای اروپایی  20 % مکمل های ورزشی آلوده به ترکیبات غیر مجاز بودند و مصرف این مکمل ها باعث ایجاد عوارض گسترده ای شده بود.

عوارض مکمل های بدنسازی آلوده به ترکیبات غیر مجاز در آقایان

اختلال نعوظ

به صورت کلی اختلال نعوظ به دلیل مشکلات جسمانی نظیر دیابت، اختلالات خواب، افزایش فشار خون و مشکلات قلبی و عروقی و استرس ایجاد می شود و شواهد قطعی برای ایجاد اختلال نعوظ بر اثر مصرف مکمل های بدنسازی که حاوی ترکیبات مجاز باشند وجود ندارد. متاسفانه برخی ترکیبات غیر مجاز موجود در برخی مکمل های بدنسازی باعث ایجاد مشکلات جنسی نظیر اختلال نعوظ، کاهش تعداد اسپرم و کاهش اندازه بیضه ها می شود و قدرت باروری آقایان را تحت تاثیر قرار می دهد.

بزرگ شدن پستان ها در آقایان ( ژنیکوماستی )

به صورت کلی  مکمل های بدنسازی که حاوی ترکیبات مجاز و مورد تایید باشند باعث ایجاد این عارضه در آقایان ورزشکاران نخواهند شد ولی مکمل هایی که حاوی ترکیبات هورمونی باشند نظیر استروئید های آنابولیک باعث بروز صفات ثانویه جنسی خانم ها در آقایان نظیر بزرگ شدن پستان ها می شوند.

عوارض مکمل های بدنسازی آلوده به ترکیبات غیر مجاز در خانم ها

بروز صفات ثانویه جنسی مردانه در خانم ها

استفاده از برخی مکمل های بدنسازی که حاوی ترکیبات غیر مجاز نظیر پروهورمون ها (DHEA ) هستند با اختلال در ترشح هورمون ها و افزایش ترشح هورمون تستوسترون باعث بروز صفات ثانویه جنسی مردانه در خانم ها نظیر کلفت صدا در خانم ها، رشد موهای زائد و آکنه می شوند.

اختلال در قاعدگی

اگر مکمل های بدنسازی معمول نظیر پودر وی، گینرها، کراتین و اسید های آمینه  در خانم ها با دوز مورد نیاز استفاده شود و حاوی ترکیبات غیر مجاز نباشد عوارض جانبی جدی برای خانم ها ندارند اما برخی از مکمل های ورزشی که افزایش دهنده هورمون تستوسترون هستند و به آنها SARMs گفته می شود باعث ایجاد عوارضی در بدن خانم ها می شود که یکی از آنها اختلال در روند قاعدگی آنها است.

موقع خرید مکمل های بدنسازی به چه نکاتی توجه کنیم ؟

به صورت کلی اگر مکمل های ورزشی  از شرکت معتبر تهیه شود ( شرکت های دارای مجوز از وزارت بهداشت و فدراسیون پزشکی و ورزشی) و در داخل مکمل از مواد مضر نظیر هورمون، کورتون، مواد نیروزا و .... استفاده نشده باشد،  به صورت صحیح و در حد نیاز مصرف شود عوارض جانبی جدی و خطرناکی برای ورزشکاران نخواهد داشت مگر اینکه به صورت فردی یک ورزشکار به ترکیبات داخل مکمل حساسیت داشته باشد که بایستی مصرف مکمل را قطع نماید.

برای به حداقل رساندن عوارض مکمل های بدنسازی حتما محصولات شرکت های معتبر و مورد تایید را انتخاب و مصرف نمایید. دقت داشته باشید که مکمل های بدنسازی را از داروخانه ها تهیه نمایید و مکمل بدنسازی بایستی برچسب لیبل اصالت داشته باشد.

متاسفانه طبق گزارش سازمان غذا و دارو، برخی از مکمل های ورزشی حاوی آلاینده هایی نظیر محرک ها، ترکیبات استروژنی،آلرژن ها، دیورتیک ها، استروئیدهای آنابولیک و پروهورمون ها هستند که عوارض جبران ناپذیری برای سلامت ورزشکاران دارند و برخی از این ترکیبات تست دوپینگ ورزشکاران را مثبت کرده و تمامی زحمات و تلاش های ورزشکار از بین می رود.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا مکمل های بدنسازی ضرر دارند و شایع ترین عوارض مصرف  مکمل های ورزشی کدام اند. اگر ترکیبات مکمل های ورزشی مورد تایید FDA باشند عوارض جانبی محدودی دارند اما اگر در داخل مکمل های بدنسازی از ترکیبات غیر مجاز استفاده شده باشد می تواند عواقب حبران ناپذیری برای سلامتی ورزشکار داشته باشد. برای به حداقل رساندن عوارض جانبی مکمل ها از شرکت های معتبر تهیه نمایید تا ایمنی و سلامت مورد نظر را داشته باشند و مطمئن باشید که در داخل مکمل از ترکیبات غیر مجاز نظیر هورمون ها برای افزایش اثر بخشی مکمل استفاده نشده باشد.

مکمل های ورزشی شرکت داروسازی کارن مورد تایید وزارت بهداشت و فدراسیون پزشکی و ورزشی ایران هستندو هیچ گونه ترکیب غیر مجاز و مضری ندارند. برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه نمایید.

 Reference

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27552474/

https://www.healthline.com/nutrition/whey-protein-side-effects#TOC_TITLE_HDR_

https://www.livestrong.com/article/24679-bad-side-effects-muscle-building/

https://www.webmd.com/diet/dhea-supplements#