مکمل DHA( دکوزاپنتانوئیک اسید): معرفی، موارد مصرف، عوارض و دوزهای مصرفی پیشنهادی

DHA چیست؟

دکوزاهگزانوئیک اسید(Docosahexaenoic acid) که به اختصار  DHA(دی اچ آ)نامیده می شود، نوعی امگا3 است. این ترکیب همانند دیگر ترکیبات نظیر EPA، در ماهی های چرب به ویژه ماهی های آب های سرد یافت می شود (ماهی هایی نظیر سالمون و کولی).

dha یک اسیدچرب ضروری است. این ترکیب از آن جهت ضروری نامیده می شود که بدن قادر به ساخت میزان مورد نیاز خود نیست و باید نیاز خود را از طریق غذا و مکمل رفع کند.

شناخته شده ترین ویژگی امگا3 خاصیت ضد التهاب آن است که سبب شده این مکمل غذایی را مکمل قرن بنامند. چرا که منشاء بسیاری از بیماری ها (دیابت، کبدچرب، بیماری قلبی و ...) التهاب است.

در گذشته تحقیقات بر روی هر دو ترکیب امگا3 یعنی EPA و DHA انجام می شد اما امروزه هر یک ازاین ترکیبات بصورت جداگانه مورد بررسی گرفته اند.

در این مقاله قصد داریم تا بصورت اختصاصی به DHA و مطالعات انجام شده در این خصوص بپردازیم.

آنچه در این مقاله می خوانید:

1. کاربردهای بالینی DHA
2. عوارض جانبی دکوزاهگزانوئیک اسید
3. تداخلات دارویی DHA
4. دوز مصرفی DHAدر بیماری های مختلف
5. ایمنی، موارد احتیاط و منع مصرف دکوزاهگزانوئیک اسید

فواید مکمل Docosahexaenoic acid:

بیماری های قلبی

افزایش دریافت DHA می تواند ریسک مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی را کاهش دهد. در برخی از مطالعات دیده شده است که تاثیر DHA بر شاخص امگا3 بدن بیشتر از EPA می باشد. همچنین نتایج نشان می دهند که دکوزاهگزانوئیک اسید قادر است سطح تری گلیسیرید(TG) خون را کاهش دهد و پروفایل کلسترول خون را بهبود بخشد.

کودکان دارای اختلال توجه و بیش فعالی(ADHD)

اختلال نقص توجه و بیش فعالی، الگویی از مشکلات است که معمولا در کودکی ایجاد می شود و عوامل متعددی برآن تاثیر می گذارد.

براساس مطالعات ابتدایی سطح DHA خون کودکان و بزرگسالان دارای ADHD کمتر از سایر افراد می باشد. در ادامه این فرضیه بوجود آمد که با توجه به نقش این اسیدچرب در عملکرد مغز ممکن است برخی از مشکلات افراد دارای اختلال ADHD با کمبود دکوزاهگزانوئیک اسید مرتبط باشد. در این راستا مطالعات متعددی صورت گرفته است که نتایج حاصل از این مطالعات نشان می دهد، مکمل یاری با DHA می تواند سبب بهبود اختلالات افراد دارای ADHD شود.

در بارداری و شیردهی

DHA از جمله معدود مکمل هایی می باشد که مصرف آن در دوران بارداری (استثناء 4 ماه اول) و شیردهی مجاز می باشد. تجویز DHA در دوران بارداری با اهداف زیر صورت می گیرد:

• کاهش ریسک زایمان زودرس: مطالعات نشان می دهند که مصرف روزانه DHA (600-800mg)  در دوران بارداری (بعد از 18 هفته) میتواند به طور معنی داری ریسک زایمان زودرس را کاهش دهد.(منبع)

• کاهش ریسک پره کلمپسی: از جمله معضلات برخی از مادران در دوران بارداری افزایش فشارخون حاملگی می باشد. مطالعات نشان داده است که ریسک این مشکل در زنان بارداری که سطح DHA آن ها پایین است؛ بیشتر می باشد.

• سلامت بینایی نوزاد: در یک مطالعه که طی آن مادران باردار با DHA مکمل یاری شده بودند، مشاهده شد که نوزادان آن ها نسبت به مادرانی که مکمل یاری نشده بودند، از حدت بینایی اولیه بالاتری برخوردار بودند. همچنین در مطالعه دیگر نوزادان پره ترم با دکوزاهگزانوئیک اسید مکمل یاری شدند و حدت بینایی آن ها نسبت به نوزادان پره ترم دیگر که از این مکمل استفاده نکرده بودند، بهتر بود.

• تکامل ذهن نوزاد: شواهد نشان می دهند که ارتباط مستقیمی میان قدرت حل مسئله کودکان در یکسالگی و سطح DHA خون مادر در دوران بارداری وجود دارد. به همین دلیل اطمینان از دریافت DHA کافی در دوران بارداری حائز اهمیت است.

توجه: DHA از جمله ترکیباتی است که از جفت می گذرد و وارد شیرمادر می شود.

• کاهش واکنش های آلرژیک نوزادان: براساس نتایج حاصل از مطالعات مصرف دکوزاهگزانوئیک اسید در دوران بارداری می تواند علائم آلرژی نوزاد را کاهش دهد.

سلامت بینایی و بیماری های چشمی

هنوز نامشخص است که آیا DHA می تواند در کاهش روند دژنراسیون ماکولار موثر باشد یا خیر اما نتایج حاصل از مطالعات نشان داده اند که مکمل یاری با دکوزاهگزانوئیک اسید می تواند خشکی چشم و رتینوپاتی حاصل از دیابت را بهبود بخشد.

عوارض جانبی DHA

• عوارض جانبی دریافت خوراکی DHA

به نظر می رسد دریافت دکوزاهگزانوئیک اسید برای بسیاری از بزرگسالان ایمن می باشد. این مکمل حتی در برخی مطالعات برای کودکان زیر 4 سال مورد استفاده قرار گرفته و ایمن اعلام شده است.

عوارض جانبی مصرف خوراکی DHA ملایم بوده و عموما این عوارض گوارشی هستند.

توجه: مصرف DHA و سایر ترکیبات omega3 بیشتر از 3 گرم در روز مجاز نیست. مصرف دوزهای بالاتر از 3 گرم سبب کاهش رقت خون می شود و ریسک خون ریزی را افزایش می دهد.

• عوارض جانبی تزریق وریدی   DHA

تزریق وریدی DHA همراه با EPA در کوتاه مدت مانعی ندارد.

نکته: در کل تزریق وریدی ایکوزاپنتانوئیک اسید و دکوزاهگزانوئیک اسید تا 14 روز ایمن شناخته شده است.

تداخلات دارویی DHA

• داروهای کاهنده فشارخون: از آنجایی که DHA کاهنده فشارخون است، در مصرف این مکمل همراه با داروهای کاهنده فشارخون باید احتیاط شود.

• داروهای رقیق کننده خون: در صورت مصرف داروهای رقیق کننده خون و  دوزهای بالای DHA باید پزشک یا مراقب بهداشتی مشورت های لازم انجام پذیرد.

دوز مصرفی DHA در بیماری های مختلف

• دوران بارداری و شیردهی: پیشنهاد می شود  از هفته 18 ام روزانه 400 میلی گرم DHA مصرف شود.  البته به منظور کاهش ریسک زایمان زودرس دوزهای بالاتر مورد نیاز است.

• بهبود پروفایل کلسترول: 0.8 تا 4 گرم DHA روزانه به مدت 8-6 هفته مصرف شود.

• کودکان ADHD : mg 600 دکوزاهگزانوئیک اسید به مدت 16 هفته می تواند در بهبود این اختلال موثر باشد.

ایمنی، موارد احتیاط و منع مصرف دکوزاهگزانوئیک اسید:

• دروران بارداری و شیردهی : به نظر می رسد مصرف این مکمل در دوران بارداری و شیردهی ایمن باشد. همان طور که در بالاتر گفته شد DHA از جفت عبور می کند و در صورت مصرف آن توسط مادر شیرده به شیر انتقال می یابد.

• کودکان و نوزادان: از آنجایی که دریافت این مکمل برای نوزادان ایمن است، دکوزاهگزانوئیک اسید در بسیاری از فرمولاهای تجاری نوزادان وجود دارد. تنها در یک مورد درخصوص این مکمل باید احتیاط کرد و آن هم مصرف این مکمل برای کودکان پره ترم است که قبل از 29 هفته به دنیا می آیند. به نظر می رسد مصرف DHAتنفس را برای این کودکان سخت تر کند.

• افراد حساس به آسپرین: افرادی که به آسپرین حساسیت دارند، DHA تنفس آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

• افراد مصرف کننده داروهای رقیق کننده خون: به نظر نمی رسد که DHA به تنهایی(بدون EPA) بر زمان لخته شدن خون تاثیر گذار باشد اما مصرف آن با ایکوزاهگزانوئیک اسید نباید از 3 گرم در روز فراتر برود چرا که سبب رقیق شدن خون می شود.

• بیماران دیابتی: به نظرمی رسد مصرف DHA قند خون افراد مبتلا به دیابت را افزایش دهد.

• افراد با فشارخون پایین: از آنجایی که DHA کاهنده فشارخون است، باید در افرادی که فشارخون پایینی دارند یا داروهای فشارخون مصرف می کنند، با احتیاط مصرف شود.