مکمل EPA( ایکوزاپنتانوئیک اسید): معرفی، موارد مصرف، عوارض و دوزهای مصرفی پیشنهادی

EPA چیست؟

ایکوزاپنتانوئیک اسید (Eicosapentaenoic acid) که به اختصار EPA (ای پی ای) نامیده می شود، یکی از انواع اسیدهای چرب امگا3 می باشد. این ترکیب در ماهی های آب های سرد نظیر سالمون، خال مخالی، شاه ماهی، ماهی تن و ... یافت می شود.

EPA گرچه یک ترکیب غذایی است و به عنوان مکمل تولید می شود اما به دلیل عملکرد و نتیجه خاص حاصل از مصرف آن، دارو نیز نامیده می شود.

پیش از خواندن این مقاله در ذهن داشته باشید که EPA متفاوت از DHA یا همان ایکوزاپنتانوئیک اسید می باشد و این دو ترکیب نوعی امگا3 هستند و omega3 خود نیز از روغن ماهی گرفته می شود.

آنچه در این مقاله می خوانید:

• کاربردهای بالینی EPA
• عوارض جانبی EPA
• تداخلات دارویی EPA
• دوز تجویز EPA در بیماری های مختلف
• ایمنی، موارد احتیاط و منع مصرف EPA

فواید eicosapentaenoic acid:

• بیمارانی که سطح چربی تری گلیسیرید خون آن ها بسیار بالا می باشد(hypertriglyceridemia):

نتایج حاصل از مطالعات نشان می دهند، مصرف مکمل EPA در افرادی که سطح تریگلیسیرید(TG) آن ها بالا است، می تواند سطح این چربی را تا 33% کاهش دهد. همچنین مصرف این مکمل در بیمارانی که داروهای کاهنده کلسترول(استاتین ها) مصرف می کنند، قادر است به ترتیب سطح TG و کلسترول را تا 22% و 6% کاهش دهد.

• افراد دارای اختلالات روانی با خلق و خو ناپایدار:

شواهد حاصل از مطالعات نشان می دهند که مصرف EPA می تواند سبب کاهش پرخاشگری شود و افسردگی را بهبود بخشد. حتی اگر EPA با داروهای ضد افسردگی مصرف شود، نتایج بهتری گرفته می شود.

در برخی از مطالعات اثر این مکمل را با داروی فلوکستین مقایسه کرده و نتایج نشان دهنده برابری قدرت EPA با فلوکستین(داروی ضد افسردگی) می باشد.

• بیماری های قلبی و عروقی:

مطالعات نشان داده اند که مصرف EPA در بیماران قلبی، ریسک مرگ و میر را کاهش می دهد.

همچنین در افرادی که دچار حمله قلبی شده اند و آنژیو از جمله مداخلات در نظر گرفته شده برای آن ها می باشد، مصرف ایکوزاپنتانوئیک اسید همراه با داروهای کاهنده کلسترول(استاتین ها) می تواند خطر آریتمی یا حتی مرگ را کاهش دهد. همچنین مصرف EPA قبل از آنژیو می تواند ریسک حمله های قلبی بعدی را کاهش دهد.

• مصرف EPA در یائسگی:

مصرف مکمل EPA در زنان یائسه می تواند تعداد گرگرقتگی را کاهش دهد. لازم بذکر است که مطالعات از کاهش شدت گرگرفتگی در اثر مصرف EPA حمایت نمی کنند.

عوارض جانبی مصرف EPA:

• عوارض جانبی مصرف خوراکی ایکوزاپنتانوئیک اسید:

شواهد نشان می دهند که مصرف EPA برای بسیاری ازبزرگسالان ایمن است. همچنین این مکمل غذایی در مطالعات توسط کودکان بالای 7 سال مورد استفاده قرار گرفته و موردی گزارش نشده است.

عوارض جانبی گزارش شده در اثر مصرف ایکوزاپنتانوئیک اسید بسیار خفیف است. این عوارض شامل تهوع، اسهال، احساس ناراحتی در بالای شکم و آروغ می باشد. ازطرفی اگر این مکمل همراه با وعده های غذایی مصرف شود، عوارض جانبی آن به حدقل می رسد.

توجه: در حالت کلی باید در نظر داشت مصرف EPA و سایر اسیدهای چرب امگا3 را باید تا 3 گرم در روز محدود کرد. دریافت بالاتر از این مقدار زمان لخته شدن خون را طولانی کرده و ممکن است فرد دچار خون ریزی شود.

• عوارض جانبی مصرف وریدی ایکوزاپنتانوئیک اسید:

مصرف ورید EPA  اگر تحت نظر پزشک و مراقب بهداشتی صورت گیرد، ایمن و قابل تحمل می باشد. عارضه ای در این خصوص گزارش نشده است.

تداخلات دارویی مکمل ایکوزاپنتانوئیک اسید:

• داروهای کاهنده فشارخون: از آنجایی که EPA می تواند فشار خون را پایین بیاورد، مصرف هم زمان این مکمل همراه با داروهای کاهنده فشارخون می تواند سبب افت شدید فشارخون شود.

• داروهای رقیق کننده خون: همچنین از آنجا که ایکوزاپنتانوئیک اسید زمان انعقاد خون را افزایش می دهد، مصرف آن با داروهای رقیق کننده خون مجاز نمی باشد، مگر تحت نظر پزشک.

دوز مصرفی ایکوزاپنتانوئیک اسید در بیماری های مختلف:

• هایپرتری گلیسرمی: دوز پیشنهادی EPA جهت کاهش تری گلیسیرید، 2 گرم در روز همراه با رژیم غذایی مناسب می باشد.

• بیماری قلبی: برای افرادی که دارای بیماری قلبی می باشند،تحت نظر پزشک و با در نظر گرفتن تداخلات دارویی سه بار در روز دوز 0.6 گرم EPA مصرف شود.

• بیماران دچار حمله قلبی: دوز روزانه 1.5 گرم ایکوزاپنتانوئیک اسید در ترکیب با داروهای گروه استاتین به مدت یک ماه تا یکسال بعد از آنزیو پیشنهاد می شود. همچنین در برخی موارد این میزان مصرف ازیک ماه قبل از آنژیو آغاز می شود.

• افسردگی: به منظور درمان افسردگی دوز 1-0.5 گرم ایکوزاپنتانوئیک اسید، دو بار در روز همراه با داروهای ضدافسردگی تجویز می شود

•  یائسگی: به منظور تخفیف گرگرفتگی که از عوارض یائسگی در زنان می باشد، دوز 0.5 گرم ایکوزاپنتانوئیک اسید، سه بار در   روز برای 8 هفته تجویز می شود.

• اختلالات روانی: 1 گرم ایکوزاپنتانوئیک اسید EPA روزانه و به مدت 3 هفته پیشنهاد می شود.

ایمنی، موارد احتیاط و منع مصرف EPA

• زنان باردار و شیرده: هنوز اطلاعات کافی در زمینه مصرف مکمل ایکوزاپنتانوئیک اسید در دسترس نیست  به همین دلیل مصرف مکمل EPA به زنان باردار و شیرده پیشنهاد نمی شود.

• حساسیت به آسپرین: افراد حساس به آسپرین ممکن است طی مصرف مکمل ایکوزاپنتانوئیک اسید می تواند تنفس آن ها را دچار مشکل کند.

• بیماران دارای فشارخون: به دلیل تداخلات دارویی مکمل غذایی EPA با داروهای کاهنده فشارخون، مصرف EPA باید با احتیاط صورت گیرد.