نقش تغذیه در سرطان و مکمل های غذایی پیشنهادی این دوران

تغذیه در سرطان از جمله فاکتورهای اساسی در پیشگیری و درمان می باشد. بیماران مبتلا به سرطان در معرض سوء تغدیه بوده و نقش تغذیه و نحوه استفاده از مکمل‌های غذایی در این بین، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 تمام بیماران مبتلا به سرطان باید از نظر بی اشتهایی، ترکیب بدن و عملکرد بدن ارزیابی شوند و در صورت وجود هرگونه کمبود، دریافت تغذیه‌ای را افزایش بدهند. این عزیزان باید اهمیت ویژه ای برای مواد غذایی که به کاهش التهاب و استرس متابولیک کمک می کنند، قائل باشند.

آنچه در این مقاله می خوانید:

سرطان چیست؟

سرطان به تقسیم و تولید غیرطبیعی سلول‌ها گفته می‌شود که می‌توانند در بدن گسترش پیدا کنند. این بیماری شامل بیش از 100 نوع مختلف است. شواهد نشان می‌دهند که بیش از یک سوم مرگ های ناشی از سرطان، مربوط به تغذیه و شیوه زندگی نظیر رژیم ناکافی، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف الکل و البته اضافه وزن و چاقی است. بنابراین غذایی که شما مصرف می کنید، اهمیت بسیاری در پیشگیری از ابتلا به بیماری ها دارد.

چگونه از انواع سرطان پیشگیری کنیم؟

1. مرتب ورزش کنید .
2. مصرف مشروبات الکلی را به حداقل برسانید .
3. عدم استعمال دخانیات .
4. رژيم غذای متعادل و سالم داشته باشید.  

برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که می توانند از ابتلا به سرطان پیشگیری کرده و حتی روند بیماری را کند کنند؛ به عنوان مثال :

• پلی فنول‌های موجود در میوه‌ها و سبزیجات
• چای سبز
• کورکومین زردچوبه
• رزوراتول انگور قرمز و توت‌ها
• رژیم سرشار از میوه، سبزی، سویا و گیاهان دارویی نظیر زردچوبه، دارچین، چای سبز و قهوه .

رژیم غذایی در بیماران مبتلا به سرطان

در زیر توضیح داده می شود که چه فاکتورهایی در رژیم غذایی افراد باید مورد توجه قرار بگیرد.

• انرژی : تعیین انرژی مورد نیاز افراد مبتلا به سرطان جهت حفظ تعادل انرژی، وزن بدن و پیشگیری از کاهش وزن مرتبط با سرطان، بسیار مهم و حیاتی است.
• پروتئين : نیازهای پروتئينی افراد در طول مدت بیماری و استرس افزایش پیدا می‌کند. برای ترمیم و بازسازی بافت‌های متأثر از درمان‌های سرطان و حفظ سلامتی سیستم ایمنی، پروتئين بیشتری مورد نیاز است.
• مایعات : عدم تعادل مایعات ممکن است در اثر تب، اسهال، استفراغ و استفاده‌ی همزمان از چندین داروی داخل وریدی ایجاد شود. در نتیجه مصرف مایعات به میزان کافی برای جلوگیری از دهیدراتاسیون بسیار مهم است.
• ویتامین‌ها و املاح : افراد مبتلا به سرطان اغلب تمایل به مصرف مقادیر بسیاری از مکمل ویتامینی و املاح دارند، به این دلیل که معتقدند این محصولات سیستم ایمنی آن‌ها را تقویت کرده و بیماری را بهبود می‌بخشد؛ در صورتی که در این دوران مصرف مولتی ویتامین‌ها و املاح باید به دستور پزشک و برحسب DRI یعنی میزان توصیه شده برای تأمین نیاز کافی انجام شود.

مکمل یاری در بیماران مبتلا به سرطان

نقش مکمل EPA (ایکوزاپنتانوئیک اسید) در پیشگیری و درمان بیماری سرطان

ایکوزاپنتانوئیک اسید (Eicosapentaenoic acid) که به اختصار EPA نامیده می‌شود، یکی از انواع اسیدهای چرب امگا3 می باشد. این ترکیب در ماهی‌های آب‌های سرد نظیر سالمون، خال‌مخالی، شاه ماهی، ماهی تن و ... یافت می‌شود.

این اسید چرب ضد کاتابولیک است و از تحلیل عضلانی ناشی از بیماری و پرتو درمانی جلوگیری می‌کند. تحقیقات نشان داده است، افرادی که از EPA در کنار روند درمان استفاده کرده‌اند، کاهش وزن کمتری داشته‌ و علائم ناشی از مسمومیت شیمی درمانی نیز در این بیماران کمتر مشاهده شده است .

همچنین مکمل یاری با این مکمل در کاهش افسردگی‌های اساسی یا کاهش استرس در این بیماران موثر واقع شده است .

امروزه اثرات ضد التهابی EPA نیز به اثبات رسیده است.

نقش مکمل DHA (دکوزاهگزانوئیک اسید) در پیشگیری و درمان بیماری سرطان

دکوزاهگزانوئیک اسید(Docosahexaenoic acid)  که به اختصار  DHA نامیده می شود، نوعی امگا3 است. این ترکیب همانند دیگر ترکیبات نظیر EPA، در ماهی‌های چرب به ویژه ماهی‌های آب‌های سرد-نظیر سالمون و کولی- یافت می‌شود.

این اسید چرب مانند EPA اثرات ضد التهابی دارد و نتایج حاصل از این تحقیقات نشان داده اند که در کنار EPA به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند؛ تأثیرات ضد لیپولیک این مکمل به اثبات رسیده است. براین اساس EPA می تواند به کاهش تری گلیسیرید و کلسترول بیمار کمک کند.

دوز مصرفی DHA در سرطان :

دوز توصیه شده به بیماران در دوره ی شیمی درمانی ‌(0.6-1 گرم) است.

در این بیماران به علت حساس بودن بویایی، مصرف مکمل‌هایی که حداقل طعم و بوی ماهی را دارد توصیه می‌شود .

EPA و DHA کارن فاقد پس طعم ماهی می باشند.

توصیه های تغذیه ای برای کاهش عوارض شیمی درمانی و پرتو درمانی

تهوع و استفراغ:

• نفس عمیق و قرار دادن تکه‌های یخ در دهان می تواند مفید واقع شود.

• غذا در دفعات زیاد و حجم کم مصرف شود.
• غذا نباید دارای بو و مزه تندی باشد.
• پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده.
• ماست، مرغ آب‌پز و میوه‌های کمپوت شده مناسب است.
• در بیماری که استفراغ می کند، تغذیه نباید قطع شود و درهنگام خواب، سر باید بالا قرارگیرد.

خشکی دهان، مشکل بلع و زخم دهان :

• مکیدن آبنبات‌های ترش، لیمو، تکه‌های یخ و جویدن آدامس‌های بدون  قند، سرانجام به افزایش بزاق می‌انجامد.
• در مواردی که فرد دچار سختی در بلع و زخم دهان است، باید بر حسب تحمل بیمار غذاهای مایع اما حاوی کالری بالا  (از طریق افزودن آرد، پودر شیرخشک، روغن مایع، کره و...) با قوام نرم (که از طریق مخلوط کردن در مخلوط‌کن به دست می‌آید ) به وی داده شود.
• غذاهای مورد علاقه بیمار تهیه شود و از چاشنی‌های گوناگون مثل آبغوره و آبلیمو برای افزایش اشتها استفاده شود.
• اگر بیمار زود احساس سیری می‌کند تا یک ساعت قبل ازغذا و در بین غذا، از مصرف آب و مایعات خودداری شود و سبزیجات خام مثل سالاد، بعد از غذای اصلی میل شود و همچنین مصرف غذاهای سرخ شده کاهش یابد.

 تغییرات حس چشایی:

• بیماران ممکن است از تغییر حس چشایی شکایت کنند، مثلاً نسبت به طعم گوشت حساس می‌شوند و از طعم آن ناراضی‌اند. در چنین شرایطی از دیگر جانشین‌های گروه گوشت مثل مرغ، بوقلمون، انواع ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و آجیل استفاده کنید.
• مقادیر بیشتری طعم دهنده در تهیه غذاها استفاده کنید ولی در مصرف شکر و نمک زیاده‌روی نکنید .

یبوست :

• در درمان یبوست بیمار، مصرف مایعات کافی ( روزی 8 لیوان)، مصرف کافی میوه و سبزیجات و فعالیت بدنی متناسب با شرایط بیمار می‌تواند موثر باشد.

اسهال:

• در دوره‌های اسهال، ضمن اطلاع به پزشک معالج باید مصرف مایعات، چای، انواع میوه‌ها، آبمیوه‌ها و دفعات تغذیه را افزایش داد. به هیچ عنوان از نوشیدنی‌های قندی غلیظ مانند نوشابه نباید استفاده کرد.

کم خونی:

• حدود 40 تا 60 درصد بیماران سرطانی کم خونی دارند. این امر به دلیل عوارض پرتو درمانی است.
• در صورت لزوم پزشک مکمل آهن یا تزریق خون را توصیه می‌کند . ولی بیمار نباید خودسرانه مکمل آهن مصرف نماید.
• بیماران باید رژیم غذایی متعادلی با مصرف کافی گروه گوشت و پروتئین‌های با کیفیت بالا داشته باشند. مصرف منابع غذایی آهن که منبع خوب پروتئین نیز هست، باید افزایش یابد.
• چای نباید تا یک ساعت قبل و بعد از غذا مصرف شود .
• مصرف منابع ویتامین سی مانند آب پرتقال ،گوجه فرنگی همراه با غذا جذب آهن را افزایش می‌دهد.

بی‌اشتهایی :

• تعداد وعده‌های غذایی را افزایش (6 وعده به جای 3 وعده ) و حجم آن را کاهش دهید.
• مقداری آرد، پودر جوانه گندم و بلغور گندم به غذاهای مایع مانند سوپ و آش اضافه کنید.
• افزایش مصرف روغن‌های سالم (روغن‌های مایع گیاهی ) انرژی دریافتی از غذا را تا حدی افزایش می‌دهد.

جمع بندی:

یک سوم مرگ و میرهای ناشی از سرطان با وضعیت تغذیه ای افراد در ارتباط است. به همین دلیل تغذیه بیماران سرطانی از مهم ترین عواملی است که باید پایش شود. 

تغذیه مناسب سرطان نه تنها می تواند روند بیماری را کند بلکه از عوارض ناشی از پرتودرمانی و شیمی درمانی می کاهد.