تغذیه در ورزشکاران دارای معلولیت و پارالمپیک

اهمیت تغذیه ورزشی در ورزشکاران با معلولیت جسمی

استراتژی های تغذیه نقش کلیدی در تعیین عملکرد ورزشی در ورزشکاران دارای ناتوانی جسمی دارند.

هر نوع از معلولیت و ناتوانی جسمی نیاز به برنامه ریزی تغذیه ای مخصوص به خود دارد.

با توجه به نوع معلولیت و رشته ورزشی، لازم است راهکارهای تغذیه ای مورد نیاز برای تضمین بهترین حمایت از ورزشکاران تعیین شود. تغذیه مناسب، دریافت کافی انرژی و سایر مواد مغذی را تضمین کرده و باعث افزایش عملکرد ورزشی و بهبود ریکاوری می شود.

در این مقاله به بررسی وضعیت تغذیه و نیازهای ورزشکاران دارای ناتوانی جسمی از نظر انرژی، درشت مغذی ها و ریزمغذی ها می پردازیم.

چگونگی محاسبه وزن ایده آل ورزشکاران دارای معلولیت

در افراد دچار قطع عضو، وزن ایده آل از فرمول زیر محاسبه می شود:

وزن ایده آل= ](100- درصد قطع عضو)/100)[* وزن ایده آل بر اساس قد اولیه فرد

در افراد دچار آسیب های نخاعی وزن ایده آل به صورت زیر محاسبه می شود:

• در افراد دچار فلج از کمر به پایین (پاراپلژی)، از وزن ایده آل باید 5% تا 10% کم شود
• در افراد دچار فلج از گردن به پایین (کوادری پلژی) از وزن ایده آل باید 10% تا 15 % کم شود

انرژی مورد نیاز برای ورزشکاران معلول

مقدار انرژی مورد نیاز در افراد معلول بین 12% تا 27% کمتر از افراد غیر معلول است.

مقدار معلولیت روی مقدار انرژی مورد نیاز تاثیر می گذارد. ورزشکاران معلول به دلیل تحلیل عضلات یا قطع عضو توده عضلانی کمتری نسبت به ورزشکاران غیر معلول دارند و همین باعث پایین آمدن نیاز انرژی پایه آنها می شود.

مقدار کربوهیدرات مورد نیاز ورزشکاران معلول

با آنکه مقدار انرژی مورد نیاز ورزشکاران دارای معلولیت کمتر از سایر ورزشکاران است ولی محتوای کربوهیدرات و پروتئین رژیم غذایی مشابه ورزشکاران غیر معلول است.

دریافت کافی کربوهیدرات برای تکمیل ذخایر گلیکوژن و حفظ وزن ضروری است.

از آنجا که ورزشکاران معلول دارای ذخایر گلیکوژن کمتری نسبت به سایرین هستند استفاده از مقادیر کافی کربوهیدرات بخصوص قبل از ورزش به شارژ مجدد ذخایر گلیکوژن و افزایش عملکرد ورزشی کمک می کند.

استفاده از غذاهای پر کربوهیدرات و مایعات بعد از ورزش به بهبود ریکاوری هم کمک می کند.

بعضی تحقیقات هم نشان دادند استفاده از مکمل های دارای کربوهیدرات قبل از ورزش، توانایی برای ورزش کردن به مدت طولانی تر را افزایش می دهد.

مقدار پروتئین مورد نیاز ورزشکاران معلول:

در طول ورزش بدن وارد فاز کاتابولیک و تخریب عضلات شده و اگر پروتئین کافی از طریق رژیم غذایی یا مکمل به بدن نرسد باعث تحلیل بافت عضلانی و تعادل منفی نیتروژن می شود.

نیاز به پروتئین ورزشکاران دارای معلولیت خیلی متفاوت از ورزشکاران غیر معلول نیست و روزانه به مقدار 1.4 تا 1.6 گرم پروتئین به ازاء کیلوگرم وزن بدن نیاز دارند.

مقدار چربی مورد نیاز ورزشکاران معلول:

تعداد مقالاتی که درمورد نیاز روزانه به چربی در ورزشکاران معلول یا پارا المپیکی انجام شده محدود است.

بطور کلی توصیه می شود مقدار چربی دریافتی ورزشکاران معلول کمی کمتر از افراد بدون معلولیت باشد.

بهتر است حدود 25% انرژی رژیم غذایی این ورزشکاران از چربی ها تامین شود.

مقدار ویتامین و املاح مورد نیاز ورزشکاران معلول:

تحقیقات انجام شده نشان میدهد ورزشکاران دارای معلولیت معمولا به میزان کافی ویتامین و املاح دریافت نمی کنند.

مصرف لبنیات در این افراد و حتی ورزشکاران پارا المپیکی پایین است، بنابراین به مقدار نیاز روزانه کلسیم مصرف نمی کنند.

مصرف سایر منابع ویتامین و املاح هم در آنها کمتر از مقدار توصیه شده است.

نیاز به مواد مغذی در ورزشکاران معلول مشابه افراد بدون معلولیت است ولی به وضعیت دریافت ویتامین D باید توجه شود.

در بعضی مطالعات مشخص شده استفاده از مکمل های ویتامین D در ورزشکارانی که کمبود این ویتامین را داشتند سبب افزایش عملکرد ورزشی آنها شده است.

مقدار فیبر و مایعات مورد نیاز ورزشکاران معلول:

آب یکی از مهمترین مواد مغذی مورد نیاز برای انجام عملکردهای اصلی بدن است.

مقدار آب بدن ارتباط مستقیمی با درصد ترکیبات بدن دارد، هرقدر میزان توده عضلانی بیشتر شود مقدار آب بدن هم افزایش پیدا می کند.

کم شدن حتی یک تا دو درصد از آب بدن روی عملکردهای هوازی و غیرهوازی تاثیر می گذارد. ورزشکاران به خصوص ورزشکاران معلول نسبت به وضعیت کم آبی بدن خود نا آگاه هستند و باید در این زمینه حتما آموزش ببینند تا به میزان کافی مایعات دریافت کنند.

رنگ ادرار شاخصی است که میتوان از آن برای ارزیابی وضعیت کم آبی بدن استفاده کرد.

دریافت فیبر غذایی در همه افراد دارای معلولیت چه ورزشکار و چه غیر ورزشکار پایین است.

در افراد معلول زمان عبور غذا از دستگاه گوارش ممکن است تا 80 ساعت هم طول بکشد که باعث مشکلات جدی گوارشی خواهد شد.

چنین مشکلاتی مانند یبوست بر عملکرد ورزشی افراد تاثیر می گذارد. توصیه می شود به ورزشکاران معلول درمورد اهمیت مصرف و منابع فیبر غذایی آموزش داده شود. به علاوه استفاده از رژیم غذایی که حاوی مقادیر کافی مایعات به همراه فیبر باشد به بهبود حرکات روده کمک خواهد کرد.

مکمل های مورد نیاز ورزشکاران معلول

مطالعات درمورد مکمل های ورزشی مخصوص افراد دارای معلولیت جسمی بسیار کم و ناکافی است ولی معدود مطالعات انجام شده تفاوتی مابین نوع مکمل های این افرد با ورزشکارانی که معلولیت ندارند مشخص نکرده است.

همانطور که قبلا هم اشاره شد استفاده از مکمل های ویتامین D و همینطور توجه به وضعیت دریافت کلسیم برای این ورزشکاران توصیه می شود.

تحقیقاتی بر روی مصرف کافئین، کراتین، اسیدهای چرب امگا 3، منابع نیترات، ویتامین D، مکمل های پروتئینی مثل وی یا اسیدهای آمینه مجزا انجام شده ولی به مطالعات بیشتری برای تعیین دوز مورد نیاز ورزشکاران معلول نیاز است. بطورکلی می توان نتیجه گیری افراد دارای معلولیت می توانند از همان مکمل های ورزشی معمول استفاده کنند مگر اینکه به دلیل مشکلاتی که دارند محدودیت مصرف در بعضی از ترکیبات را داشته باشند.