پیش دیابت و روش های تشخیص و درمان آن

پیش دیابت چیست؟

پیش دیابت چندم قدم مانده به دیابت است. درواقع در این شرایط سطح قندخون بالاتر از حد نرمال است اما به سطحی نرسیده که به عنوان "دیابت" تشخیص داده شود. در این شرایط افراد هنوز تمام علائم دیابت رو بروز نداده اند و بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.

نام های دیگر پیش دیابت

نام دیگر پیش دیابت ، "پره دیابت" است که درواقع یک مرحله قبل از تشخیص دیابت است و فرد هنوز تمام علائم دیابت را بروز نداده است.

علل پیش دیابت

عوامل مختلفی بر بروز آن تاثیرگذار هستند و به عنوان ریسک فاکتور برای پیش دیابت شناخته می شوند که با جزئیات به آن می پردازیم .  با توجه به موارد زیر، پاسخ به این سوال که "چه افرادی لازم است جهت تشخیص پیش دیابت به پزشک مراجعه کنند؟" آشکار می شود:
سن:

احتمال ابتلا به آن در هرسنی وجود دارد اما در سنین بالای 45 سال بیشتر است.
وزن:

اضافه وزن و درواقع افزایش چربی دربافت های بدن (به خصوص ناحیه شکمی) ، باعث افزایش مقاومت سلول ها به انسولین و افزایش احتمال ابتلا به پیش دیابت می شود.
اندازه دور شکم:

افزایش بیش از حد سایز دور شکم نشانه مقاومت به انسولین است. خطر مقاومت به انسولین در خانم‌ ها با اندازه دور شکم بالای ۸۷ سانتی‌متر و در آقایان با اندازه دور شکم بالای ۱۰۰ سانتی متر افزایش می‌یابد.
نداشتن فعالیت بدنی کافی:

کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی منظم (کمتر از 3بار درهفته)، احتماال ابتلا به پیش دیابت را افزایش می دهد. با افزایش فعالیت ، بدن را مجبور به مصرف قندخون و درواقع استفاده موثر از انسولین می کنیم.

رژیم غذایی:

مصرف زیاد گوشت های فراوری شده و نوشیدنی های حاوی قند بالا، عدم مصرف کافی میوه ها، سبزیجات، مغزها، غلات کامل و روغن زیتون، منجر به افزایش احتمال ابتلا به پیش دیابت می شود.

وراثت:

وراثت و سابقه خانوادگی میتواند نقش مهمی در ابتلا به پیش دیابت داشته باشد. اگر افراد درجه یک خانواده (مادر، پدر،خواهر یا برادر) به دیابت نوع 2 مبتلا باشند، ریسک ابتلای فرد به پیش دیابت بیشتر است.

نژاد:

طبق بررسی های انجام شده، باعلتی نامشخص، در برخی نژادها احتمال ابتلا به پیش دیابت بیشتر است. مانند : سیاه پوست ها ، بومیان آمریکا، امریکای لاتین یا ساکنین جزایر اقیانوس آرام 

دیابت بارداری:

اگر فردی در دوران بارداری به دیابت دوران بارداری مبتلا شود یا وزن نوزاد متولد شده بیش از 4 کیلوگرم باشد، احتمال ابتلای ایشان و فرزندش به پیش دیابت بیشتر است.

سندروم تخمدان پلی کیستیک

در خانم های مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (pcos) خطر ابتلا به پیش دیابت بیشتر است. از علائم شایع این سندروم عادت ماهیانه نامنظم، اضافه وزن(چاقی) و رشد موهای زائد است.

سایر موارد

 مصرف دخانیات، داشتن مشکلات خواب، شیفت های شبانه و نداشتن خواب کافی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، تری گلیسیرید بالا، HDL پایین و LDL بالا ، از جمله مواردی است که خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش می دهد.

استرس و پیش دیابت

 استرس عامل ابتلای شما به دیابت نیست اما عاملی است که افزایش قندخون شما را تشدید می‌کند. چک کردن مداوم قندخون و پاسخ به این سوال که آیا قندخون من کنترل شده است یا نه؟ به میزان این استرس می افزاید. طبق تحقیقات اخیر، افزایش سطح استرس در بدن می تواند باعث جلوگیری از تولید سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس و نیز کاهش تولید "انسولین" گردد.
خوردن غذای بیش از حد، در مواردی که فرد تحت استرس شدید است، می تواند به عنوان عاملی در ابتلا به دیابت تایپ2 باشد.
درواقع افرادی که هورمون کورتیزول به میزیان زیادی در بدنشان ترشح می شود (این هورمون در شرایط استرس زا در بدن ترشح می شود) ،  در معرض ابتلا به دیابت تایپ2 هستند. 

علائم پیش دیابت

پره دیابت در حالت عادی هیچ علامتی ندارد. اما یکسری علائم نشان دهنده این هستند که احتمالا به سمت دیابت نوع2 پیش می رویم، مانند:
•    تاری دید
•    ادرار زیاد
•    افزایش تشنگی
•    گرسنگی بیش از حد علی رغم بیشتر غذا خوردن
•    خستگی بیش از حد
ضمن توجه به موارد فوق، سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت را نیز در نظر بگیرید.

چگونه پیش دیابت تشخیص داده می شود؟

باتوجه به علائم فرد ، با مراجعه به پزشک و شرح آن و انجام آزمایش های تشخیصی "قند خون ناشتا" ، "تست تحمل گلوکز" که 2ساعت بعد از صرف غذا انجام می شود و همچنین اندازه گیری "هموگلوبین A1C " ، می توان ابتلا به پیش دیابت را تائید کرد که البته تفسیر نتایج و تشخیص اصلی برعهده پزشک معالج می باشد.

روش های تشخیص پیش دیابت

طبق نتایج آزمایش های انجام شده و تفسیر آن، ابتلا و یا عدم ابتلا به پیش دیابت تایید می شود:

*تست قندخون پلاسما به صورت ناشتا (FPG) :

بیمار 8 ساعت قبل از آزمایش نباید غذا بخورد ، به صورت ناشتا این تست انجام و نتیجه بررسی می شود:
نرمال: میزان قندخون زیر 100mg/dl
پیش دیابت: میزان قندخون 100-125 mg/dl
دیابت: میزان قندخون 126mg/dl و بالاتر

*تست تحمل گلوکز خوراکی  (OGTT - به زبان عامیانه تست قند 2ساعته):

پس از انجام تست قندخون ناشتا، با خوردن محلول گلوکز، 2ساعت بعد دوباره قندخون اندازه گرفته می شود:
نرمال: میزان قندخون زیر 140mg/dl 
پیش دیابت: میزان قندخون 140-199 mg/dl
دیابت: میزان قندخون 200mg/dl و بالاتر 
تست هموگلوبین A1C (HA1C) :
این تست نشان دهنده میانگین سطح قندخون در 2-3ماه گذشته است. این تست بیشتر برای کنترل شرایط افراد دیابتیک استفاده می شود اما برای تشخیص پیش دیابت و دیابت نیز استفاده می شود.
نرمال: 5.6% یا کمتر
پیش دیابت: 5.7%-6.4% 
دیابت:6.5%  و بالاتر

داروهای پیش دیابت و درمان آن

با توجه به شرایط بیمار و میزان قندخون، پزشک دارو درمانی را می تواند آغاز کند. نحوه درمان پیش دیابت ، باتوجه به هرفرد، می تواند متفاوت باشد. معمولا در ابتدای تشخیص، پزشک از بیمار میخواهد تا تغییر سبک زندگی خود (life style management) ، یعنی سبک غذا خوردن و نیز انجام فعالیت های ورزشی را آغاز کند تا قند خون تحت کنترل باشد و به سمت دیابت تایپ2 پیش نرود:
خوردن غذای سالم: داشتن یک رژیم غذایی در پیش دیابت که تمام مواد مغذی لازم، ویتامین ها و فیبر را شامل شود و در عین حال میزان کربوهیدرات کم و کنترل شده و میزان پروتئین بیشتر باشد. 
انجام فعالیت بدنی: حداقل 150 دقیقه در هفته/ 5 روز درهفته هر بار حداقل 30 دقیقه به صورتی که ضربان قلب افزایش یابد.
کاهش وزن: درصورت چاقی و داشتن اضافه وزن ، جهت کاهش ریسک ابتلا به دیابت، حتما کاهش وزن را در برنامه خود قرار دهید. 
سیگار نکشیدن: نکشیدن سیگار باعث بهبود عملکرد هورمون انسولین و نیز به کنترل درامدن قند خون می شود.
دارودرمانی: با تشخیص پزشک داروی "متفورمین" و یا سایر داروهای کنترل کننده قند خون می تواند تجویز شود. همچنین گاهی باتوجه به شرایط بیمار ممکن است داروهای کنترل کنده سطح کلسترول و فشارخون نیز تجویز شود.

سوالات رایج

پیشگیری از پیش دیابت

در پاسخ به این سوال که " ایا پیش دیابت قابل پیشگیری است؟" ، باید گفت بله! با بهبود سبک زندگی و انجام فعالیت ورزشی منظم، تا حد زیادی میتوان از ابتلا به آن پیشگیری کرد.

لاغری و پیش دیابت

و تاثیر وزن بر پیش دیابت غیر قابل انکار است. کاهش وزن، در صورت داشتن افزایش وزن، و نیز انجام فعالیت ورزشی منظم، می تواند تا حد زیادی ابتلا به دیابت تایپ2 را کاهش دهد 

رابطه پیش دیابت و انواع دیابت

زمانی پیش دیابت تشخیص داده می شود، درصورت رعایت نکردن موارد توصیه شده توسط پزشک و یا عدم استفاده به موقع و مداوم داروهای تجویزی، می تواند به سمت دیابت تایپ2 پیش رود.

عوارض پیش دیابت

پیش دیابت می تواند به دیابت تایپ2 پیشروی کند و منجر به بروز عوارض زیر شود:
•    افزایش فشار خون
•    افزایش کلسترول
•    افزایش ریسک بیماری های قلبی
•    سکته قلبی
•    مشکلات کلیوی
•    آسیب به سیستم عصبی
•    کبد چرب
•    مشکلات بینایی (تاری دید)
•    قطع عضو 
•    و ...