استامینوفن چیست؟

استامینوفن یک داروی ضددرد ، ضدالتهاب و ضد تب است که جزء دسته کورتیکواستروئیدها(کورتون ها) نمی باشد. از رایج ترین و مهم ترین داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی است که اثرات ضددرد و ضد تب (تب بر) آن، از اثرات ضدالتهابی آن بیشتر است  و در خارج از ایالت متحده امریکا، بیشتر با نام "پاراستامول" شناخته شده است.
استامینوفن به فرم های قرص، کپسول، قطره، شربت، سوسپانسیون، شیاف و ویال تزریقی در بازار دارویی ایران موجود می باشد.

موارد مصرف استامینوفن

استامینوفن برای دردهای خفیف تا متوسط با منشا مختلف مانند دردهایی با منشا عصبی، سردرد، میگرن، دندان درد، کمردرد، دردهای دوران قاعدگی و ... همچنین درمان و بهبود تب در بیماری های عفونی، التهابی و برای سرماخوردگی استفاده می شود.
همچنین در موارد دردهای شدید، به عنوان درمان کمکی در کنار سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) و اوپیوئیدها استفاده می شود.
برای هریک از موارد ذکر شده طبق شرایط بیمار و داروهای مصرفی ایشان، دوزهای متفاوتی با مشورت پزشک و یا دکتر داروساز مصرف می شود.

مقدار و نحوه مصرف استامینوفن کارن

مقدار مصرف هر دارو برای بیماران مختلف متفاوت است و این مقدار را پزشک تعیین میکند ولی مقدار مصرف معمول این دارو به شرح ذیل است:
برای درمان تب یا درد

 بزرگسالان

1000 میلیگرم هر 6 ساعت یا 650 میلیگرم هر 4 تا 6 ساعت.

حداکثر دوز مصرفی روزانه: 3250 میلیگرم هر 24 ساعت،

درصورت مصرف تحت نظر پزشک مصرف این دارو تا 4 گرم نیز مجاز می باشد.

 کودکان 6 تا 11 سال

325 میلیگرم هر 4 تا 6 ساعت. حداکثر دوز مصرفی روزانه: 1625 میلیگرم روزانه.
*کودکان استامینوفن را بیش از 5 روز مصرف نکنند مگر درصورت تجویز پزشک.

میزان مصرف معمول قرص استامینوفن به شرح زیر است:

بزرگسالان

325-650 میلی گرم هر 6-4ساعت به صورت خوراکی/ درصورت نیاز.
طبق نظر پزشک، تا ماکسیموم 4گرم در روز می تواند مصرف شود.

نوزادان و کودکان

 10-15 میلی گرم به ازای هر kg از وزن ، هر 4-6 ساعت در صورت نیاز
ماکسیموم دوز: 75 میلیگرم به ازای هر kg از وزن بدن /  با تشخیص پزشک
بیش از 4 گرم درروز مصرف نشود.

مکانیسم اثر

با اثربرروی هیپوتالاموس باعث اثرات ضدتب می شود. 
بامهار سنتز پروستاگلندین ها در مغز (CNS) سبب اثرات ضد درد و التهاب می شود.

موارد احتیاط مصرف استامینوفن

در صورت بارداری یا شیردهی به پزشک اطلاع دهید .
درصورت مصرف داروی خاص دیگری، پیش از مصرف، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.( مخصوصا ایزونیازید و داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین )
در صورتی که مبتلا به بیماری فاویسم هستید ، پیش از مصرف استامینوفن با پزشک خود مشورت کنید .
در صورت داشتن هرگونه حساسیت دارویی یا غذایی به پزشک یا داروساز اطلاع دهید .
در صورت سابقه ی مشکلات کبدی یا کلیوی با پزشک خود مشورت کنید.
در صورت مصرف الکل و یا فرآورده های الکلی ، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. 

مسمومیت با استامینوفن و علائم اور دوز ( مصرف بیشتر از حد مجاز استامینوفن )

اوردوز با استامینوفن و درواقع بروز علائم مسمومیت با آن، درصورت مصرف دوز بیش از حد مجاز (بیش از 4گرم درروز) میتواند اتفاق بیوفتد که ممکن است به دلیل مصرف همزمان استامینوفن با سایر داروهای ترکیبی حاوی آن و بی توجهی به دوز استامینوفن موجود در آن و اوردوز باشد.
  علائم آن به شرح زیر است:

24ساعت اول

تهوع
استفراغ
دردشکمی
از دست دادن اشتها
رنگ پریدگی
خستگی
تعریق

24-72 ساعت بعد

احساس درد در قسمت راست بالای بدن
ادرار تیره
کم ادراری (ادرار کمتر از میزان گذشته)
تغییر رنگ پوست و قسمت سفید چشم به رنگ زرد

بعد از 72 ساعت

مشاهده خون در ادرار
تب، احساس سبکی سر، غش کردن
تند و سریع نفس کشیدن یا تنفس سخت و مشکل
خستگی و ضعف شدید
احساس گرسنگی شدید یا لرز
تاری دید، ضربان قلب بالا، سردرد شدید و طولانی
دشواری در بیدار ماندن
گیجی
کما
درصورت مشاهده هریک از علائم، به پزشک جهت بررسی های بیشتر (آزمایش خون جهت اندازه گیری دوز استامینوفن، PT، بررسی عملکرد کبدی ) و همچنین دریافت راهکار های درمانی مراجعه شود.

درمان اوردوز

درمان اوردوز و مسمومیت باید هرچه زودتر انجام شود و این روند درمان،  بسته به مدت زمانی که از شروع علائم گذشته است، متفاوت است.
ذغال فعال: جهت جذب استامینوفن باقی مانده در معده و ایجاد تهوع و به دنبال آن استفراغ
  شستشو معده: پاکسازی معده از باقی مانده استامینوفن 
آنتی دوت (پادزهر): در بیشتر موارد از N-استیل سیستئین جهت بهبود علائم ناشی از مسمومیت با استامینوفن استفاده می شود. که مدت زمان مصرف آن بر اساس نوع مصرف استامینوفن و وجود یا عدم وجود غلظت بالای آلانین آمینوترانسفراز سرم (ALT) تعیین می شود.

در این بخش به پاسخ به سوالات رایج درباره مصرف استامینوفن می پردازیم

تاثیر استامینوفن بر زود انزالی

در هیچ یک از مونوگراف های استامینوفن ، تاثیری از آن بر زودانزالی گزارش نشده است.

استامینوفن برای ترک اعتیاد

از استامینوفن معمولا برای ترک اعتیاد استفاده نمی شود. اما در مواردی از اعتیاد مانند اعتیاد به تریاک، در ابتدای روند ترک از "استامینوفن کدئین" استفاده می شود. درباره ی میزان و نحوه مصرف آن با پزشک مشورت شود. 

تداخل متادون و استامینوفن

هیچ تداخلی میان مصرف استامینوفن با متادون وجود ندارد.

اعتیاد به استامینوفن

استامینوفن یکی از داروهای ایمن می باشد ک در آن ترکیبات اعتیاد اور به کار نرفته است. (اما استامینوفن کدئین حاوی مخدر میباشد که اعتیاد آور است) اما اگر به صورت اصولی مصرف نشود میتواند با اعتیاد همراه باشد. جهت پیشگیری از بروز اعتیاد و عوارض آن، حتما طبق دوز مجاز مصرف شود. 
 پیشنهاد می شود اگر برای مدت طولانی از استامینوفن استفاده می کنید، قطع آن به صورت ناگهانی انجام نشود. همچنین میتوانید برای قطع آن با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

استامینوفن و کرونا

باتوجه به ایمن بودن استامینوفن نسبت به بسیاری از مسکن ها، در دوران همه گیری کرونا، به عنوان یک داروی جنرال جهت کنترل درد و تب بیماران  (باتوجه به مشکل بودن برررسی تمام داروهای بیماران) به شدت تجویز و مصرف می شود.

استامینوفن برای مو

استامینوفن هیچ تاثیری بر کاهش یا رویش مجدد مو ها ندارد.

آیا استامینوفن خواب آور است؟

از عوارض استامینوفن میتواند سرگیجه و خواب آلودگی باشد، لذا هنگام مصرف این دارو از رانندگی و انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارند، بپرهیزید.

زمان اثر استامینوفن چقدر است؟ 

شروع اثر استامینوفن به صورت خوراکی 30-45دقیقه پس از شروع مصرف است و در 5/0-1 ساعت اول به اوج خود می رسد و به صورت کلی حدود 4-6 ساعت طول اثر دارد.

راهنمای عمومی بیمار و نکات مورد توجه در مصرف استامینوفن

•    این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده است. لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران جدا خودداری نمایید.
•    قبل از مصرف این دارو در مورد داروهایی که در حال مصرف آنها می باشید (اعم از داروهای نسخه ای یا بدون نسخه) یا داشتن هرگونه حساسیت یا واکنش حساسیتی به این دارو یا هر داروی دیگر، غذاها، رنگ های خوراکی و مواد نگهدارنده به پزشک خود اطلاع دهید.
•    دارو را بیشتر از مقدار ذکر شده در بروشور، مصرف نکنید مگر درصورت تجویز پزشک. مصرف بیش از اندازه این دارو ممکن است باعث آسیب کبدی و کلیوی شود.
•    لیبل داروهای دیگری که مصرف میکنید، شامل داروهای با نسخه و بدون نسخه را قبل از مصرف این دارو چک کنید. در صورتی که حاوی استامینوفن هستند به پزشک خود اطلاع دهید و در مورد مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید مصرف همزمان این داروها ممکن است منجر به افزایش بیش از حد دارو در خون گردد.

هشدارها و موارد احتیاط مصرف دارو استامینوفن

•    به محض بروز راشهای پوستی ( نقاط قرمز رنگ روی پوست ) مصرف دارو را قطع کنید. 
•    اکثر موارد آسیب کبدی ناشی از استامینوفن، مربوط به مصرف این دارو در دوزهای بالاتر از حداکثر دوز های روزانه درمانی هستند و اغلب ناشی از مصرف بیش از یک فرآورده حاوی استامینوفن می باشند.
•    استامینوفن ممکن است با نتیجه بعضی تست های آزمایشگاهی تداخل ایجاد کند. قبل از انجام دادن هر تستی در صورتی که طی 3 تا 4 روز قبل از انجام تست، استامینوفن مصرف کرده اید ابتدا به فرد مسئول، اطلاع دهید. 
در افراد دیابتیک نیز مصرف استامینوفن ممکن است باعث بدست آمدن نتایج کاذب قند خون شود.
•    مقدار دارو را  بیشتر از حد قابل قبول روزانه مصرف نکنید. مصرف مزمن روزانه استامینوفن نیز می تواند در بعضی بیماران منجر به آسیب کبدی گردد. درصورتی که فکر می کنید خود یا فرد دیگری مقادیر بیشتر از حد مجاز استامینوفن را مصرف کرده اید سریعا به مراکز درمانی مراجع کنید حتی اگر علائم مصرف بیش از حد و مسمومیت را ندارید.
•    از مصرف همزمان استامینوفن و نوشیدنی های الکلی خودداری کنید زیرا می تواند احتمال آسیب کبدی را افزایش دهد.
•    در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر پزشک خود را در جریان بگذارید:
-    در صورتیکه دارو را برای درمان درد، شامل درد آرتریت مصرف می کنید و احساس درد به مدت بیش از 10 روز برای بزرگسالان یا 5 روز برای کودکان ادامه یابد و یا درصورتی که درد شدیدتر شودیا علائم جدیدی بروز پیدا کند و یا محل درد قرمز یا متورم شود. این علائم میتوانند نشانه ی مشکل جدی باشند که نیاز به درمان توسط پزشک یا دندانپزشک دارد.
-    در صورتیکه استامینوفن را به منظور کاهش تب مصرف می کنید و تب بالا به مدت بیش از سه روز ادامه پیدا میکند، یا مجددا بالا می رود یا بدتر می شود، علائم جدید بروز پیدا می کنند، قرمزی یا تورم مشاهده میشود. این علائم میتوانند نشانه ی مشکل جدی باشند که نیاز به درمان توسط پزشک یا دندانپزشک دارد.
-    در صورتیکه دارو را برای گلودرد مصرف میکند و درد گلو بسیار شدید است و یا بیش از 2 روز طول می کشد و یا همراه با تب، سردرد، راش پوستی، تهوع یا استفراغ می باشد.

سایر موارد پزشکی :
در صورت ابتلا به هریک از موارد پزشکی، بخصوص موارد ذیل حتما پزشک خود را در جریان بگذارید:
کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز، سوءمصرف الکل، ابتلا به هپاتیت یا سایر بیماری های کبدی، بیماری شدید کلیوی، سوءتغذیه مزمن.

عوارض استامینوفن

هر دارو به موازات اثرات درمانی ممکن است باعث بروز برخی عوارض ناخواسته نیز شود. اگر چه همه این عوارض در یک فرد دیده نمی شود ولی در صورت بروز هر عارضه جانبی، حتی عارضه ای که در این برگه راهنما ذکر نشده باشد با پزشک یا داروساز تماس بگیرید:
بروز حساسیت، راش های پوستی ، مشکلات مربوط به سیستم متابولیک ، عوارض کبدی، عوارض کلیوی .
در صورت مشاهده زردی در چشم ها یا زردی پوست و یا علائم مصرف بیش از حد مجاز (اوردوز) فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
علائم مصرف بیش از حد مجاز دارو عبارتند از: اسهال، افزایش تعریق، از دست دادن اشتها، تهوع و استفراغ، درد و پیچ شکمی، ورم و یا سفتی بخش بالایی شکم و معده.

شرایط نگهداری استامینوفن

•    دارو را در دمای زیر 30 درجه سانتیگراد، به دور از حرارت، رطوبت و نور مستقیم، در بسته بندی اصلی نگهداری کنید.
•    دارو را دور از دسترس اطفال قرار دهید.
•    از نگهداری داروی تاریخ گذشته یا داروی مازاد بر نیاز و باقیمانده خودداری کنید.